Over ongeveer anderhalve maand is het zo ver; YALFest. HET event waar elke Nederlandse boekenliefhebber naartoe leeft. Maar liefst acht auteurs verblijden ons in april met hun aanwezigheid, en ik vond dat ik van iedere auteur een boek gelezen moest hebben. Hier ging ik dan ook vol overtuiging voor. Victor Dixen is een van deze acht, en zijn boek Phobos is uit het Frans naar het Nederlands vertaald. En laten we zeggen dat ik er het een en ander over te zeggen heb.

Léonor is een van de zes meisjes geselecteerd voor het Genesis programma. Samen met zes jongens en twee honden gaan ze aan boord van ruimteschip de Cupido op een enkele reis naar Mars. Tijdens deze reis kunnen de jongens en de meisjes elkaar ontmoeten tijdens speeddates. De reis, die in beeld wordt gebracht als de nieuwste dating-show, heeft als doel om Mars te koloniseren. Aan het einde van de reis moeten de deelnemers een partner kiezen waarmee ze zullen trouwen en kinderen zullen krijgen. Het klinkt als een sprookje, maar in elk sprookje huist een gevaar. Is het Genesis programma werkelijk een onschuldig datingsprogramma, of huist er meer achter? En wat zijn de geheimen die alle kandidaten met zich mee lijken te dragen? Maar misschien nog wel het belangrijkste. Zes jongens, zes meisjes. Betekent dat ook echt zes perfecte koppels?

Franse titel: Phobos (Robert Laffont)(ISBN: 9782221146637)

Nederlandse titel: Phobos (Uitgeverij Q)(ISBN: 9789021403403)

Auteur: Victor Dixen

Score: 1/10

Op een feelsschaal van je nagels vijlen (1) tot toen ik hoorde wie Taylor Metternich ging spelen in de Simon vs. film (10), hoe veel feels:  1

Dit boek is niet het beste, maar zeker ook niet het slechtste boek dat ik ooit gelezen heb. Er waren een paar elementen die ik wel aardig vond, sommigen die ik zelfs kon waarderen. Ik was bij dit boek tussen de twee en de drie sterren uitgekomen, misschien dus wel een score van een 5,5, als Victor Dixen niet ontzettend de mist in was gegaan. Daarover later meer.

Laten we het eerst maar even hebben over het plot. Toen ik hoorde over dit boek was ik meteen enthousiast. Ik houd wel van boeken waar je niet al te veel bij na hoeft te denken, die lezen alsof je reality TV zit te kijken. Daarom snap je mijn verbazing toen ik begon en het dat eigenlijk niet echt was. Naast de stukken die je vanuit Léonor’s POV volgt, krijg je ook stukken te lezen over de directie van Genesis. Hier hoor je al snel dat er iets niet helemaal in de haak is. Ik ga natuurlijk niet spoilen, maar het zorgde er wel voor dat het genre en het idee van het boek drastisch veranderde. In plaats van een licht boek over liefde in de ruimte deed dit boek zijn best om een wat serieuzer sci-fi boek te worden, en dat was ontzettend jammer. Dit boek probeert iets te zijn wat het gewoon niet is, en daarmee slaat Phobos de plank volledig mis.

De personages waren ook nou niet bepaald geloofwaardig. De manier waarop de jongens tegen de meisjes praatten deed me niet doen zwijmelen, nee. Ik wilde eigenlijk alleen maar wegrennen. De meeste van hen waren arrogant, ontzettend blij met zichzelf, en haast eng in hoe ze de meisjes aan de haak probeerden te slaan. Als ik in de Cupido had gezeten had ik meteen protest ingediend, want daar heb ik me niet voor opgegeven. Daarnaast werd het uiterlijk van de personages tot in den treuren beschreven. Echt, als ik nog een keer iets moet horen over Léonor’s goud-gele ogen of prachtige rode krullen ga ik gillen. Een keertje is genoeg, beste mensen. Ik kan echt wel onthouden hoe iemand eruit ziet.

Ik moet zeggen dat dit boek wel een zekere amuserende waarde had. Het idee dat mensen op Mars gaan wonen is op zich een ontzettend interessant gegeven, en er zaten natuurlijk genoeg sociale interacties tussen die wel enigszins grappig waren. Helaas werd dit alles helemaal teniet gedaan door ableist language en slut-shaming.

Ableism is discrimination and social prejudice against people with disabilities. Ableism characterizes persons as defined by their disabilities and as inferior to the non-disabled. (Definitie van Wikipedia)

In dit boek worden verschillende opmerkingen over autisme gemaakt. Zo wordt een van de mannelijke kandidaten beschreven als autistisch*. Hierdoor ontstaat een gesprek, dat dit letterlijke citaat oplevert: “Waarom zou de productie een autist selecteren voor zo’n missie?” Het was erg makkelijk geweest om in plaats van het woord autistisch iets in de trant van “niet sociaal” te gebruiken. Het is nergens voor nodig om op zo’n duidelijk negatieve manier over autisme te spreken. Maar ja he, waarom zou je.

*De persoon die hem beschrijft vermoedt autisme. Er is op geen enkel moment een werkelijke diagnose.

Zoiets dergelijks gebeurt nog een keer. Nadat voor het eerst bekend wordt hoeveel geld er gestort is voor elke deelnemer denkt Léonor dit: “Wat wel verrassend is, is dat er tóch mensen zijn die driehonderdduizend dollar hebben gestort voor een psychopaat die haar vriendinnen aanvalt en driekwart van haar tijd autistisch op haar bed zit te tekenen.” Hoezo wordt het woord autistisch hier gebruikt? Wat voegt het toe, naast autisme negatief weergeven? Het woord autistisch wordt hier gebruikt om een negatieve lading aan een handeling te geven. Als dit geen ableism is weet ik het ook niet meer, en dit kan echt niet door de beugel.

En alsof dit nog niet genoeg was, kwam er nog een schepje boven op. Naast ableism werd er ook nog een dosis slut-shaming toegevoegd.

Slut-shaming is a form of social stigma applied to people, especially women and girls, who are perceived to violate traditional expectations for sexual behaviors. Some examples of circumstances wherein women are “slut-shamed” include violating dress code policies by dressing in perceived sexually provocative ways. (Definitie van Wikipedia)

The action or fact of stigmatizing a woman for engaging in behaviour judged to be promiscuous or sexually provocative. (Definitie van the Oxford Dictionary)

Slut-shaming is iets wat in onze maatschappij zit, en waar we zo snel mogelijk vanaf moeten. Een voorbeeld is het idee dat je in Amerika de dress code schendt als meisje wanneer een BH bandje zichtbaar is, omdat dit geïnterpreteerd wordt als ‘uitdagend’. Het idee dat mensen die verkracht worden het over zichzelf hebben afgeroepen door wat ze aan hebben. Het objectiveert meisjes, forceert hen om hun seksualiteit (of iets wat daarop lijkt) te onderdrukken. Hierdoor kon ik mijn woede amper bedwingen toen ik dit stukje in Phobos tegenkwam: “Sletterig? Het meisje dat een paar maanden geleden nog niet eens wist hoe ze lippenstift op moest doen? Nee, dat ben ik niet.”

Hoezo heeft lippenstift in hemelsnaam iets te maken met sletterig zijn?! Hoezo heeft lippenstift of make-up in het algemeen überhaupt iets te maken met een man? Als een meisje zich mooi wil maken voor zichzelf dan moet ze dat doen. Opmaken doe je niet alleen voor een man, en het geeft een man zeker niet het recht om iets van je te verwachten.

Lippenstift heeft niks te maken met seksuele handelingen.

Het beeld dat dat citaat aan meisjes geeft, het idee dat je sletterig bent als je lippenstift draagt, doet mijn bloed koken. Dit kan je niet maken. Simpel.

Toen ik aan mijn broertje vertelde waarom ik zo pissig was moest hij even nadenken. Toen zei hij, ‘Deze man schrijft een boek voor jonge meisjes die best onzeker zijn over hun uiterlijk, en dan schrijft hij die zin? Dat is best raar.’ Jullie snappen wel dat ik nog nooit zo trots op hem ben geweest. Het is echter wel triest dat mijn jongere broertje dit door lijkt te hebben, en een volwassen man niet.

Wat ik verder ook van dit boek vond, ableism en slut-shaming kan gewoon niet. Punt. Dat is een boodschap waar ik simpelweg niet achter kan staan, en ik kan dan ook niet anders dan dit boek de laagst mogelijke score geven. Jammer, want het had zeker potentie, maar hier wil ik niks mee te maken hebben.

6 Comments

  1. Ah nee, waarom moet uitgerekend in dit boek ableism zitten? (Ik heb met een vriendin afgesproken om dit boek voor YALFest te kopen.)
    Vooral dat deel dat autisme als iets slechts wordt gezien maakt mij kwaad, omdat dat helemaal niet zo hoeft te zijn. Zo hoor ik soms schoolgenoten ‘autisme’ als scheldwoord of belediging gebruiken, net zoals ‘homo’ wat ik ook vreselijk vind om aan te horen.
    Onze maatschappij is gewoon verdord. Helaas. En dat het in een YA-boek komt en wordt geaccepteerd? Afschuwelijk.
    Bedankt voor de recensie. 🙂

    1. Eline @ All The Feels

      Precies dat. Ik werd er ook ontzettend boos van. Helemaal omdat het gewoon niet nodig was? Had autistisch vervangen door niet zo sociaal of alleen/eenzaam en de zinnen hadden dezelfde strekking. Echt ontzettend jammer dit.
      En dan zijn het misschien maar drie regels die problematisch zijn, maar dat is voor mij nog steeds een reden om deze score te geven. Want het horen er geen te zijn.

  2. Ik heb het boek niet gelezen, maar je weet echt precies de juiste punten te raken met je recensie. Het feit dat er Albeisme én slut-shaming wordt gebruikt, vind ik heel naar. Zoals je al zegt: “lippenstift heeft niks te maken met seksuele handelingen”. Amen. Het feit dat de doelgroep voor dit boek ook voor jongere meisjes is, vind ik zorgelijk. Meisjes zouden nooit de indruk moeten krijgen dat jezelf mooi maken puur bedoeld is voor mannen. Mooi maken doe je voor jezelf. Ik weet in ieder geval dat ik dit boek ga laten liggen.

    1. Eline @ All The Feels

      Ja, precies dit. Ik voelde me tijdens het lezen ontzettend ongemakkelijk. De doelgroep van dit boek is erg beïnvloedbaar, en je zou toch denken dat een auteur dit doorheeft, maar nee. En bedankt dat je dat eerste zegt! Ik vind het belangrijk om mee te geven waarom ik niet achter dit boek sta, dus het is fijn om te horen dat dat goed is overgekomen!

  3. Waar slaat dat allemaal op?!? Als auteur hoor je dat echt niet te doen naar mijn mening! En dan vooral dat autisme op zo een negatieve manier word beschreven… Net als jou vind ik het niet kunnen als er ableisme en slut-shaming in een boek is. ugh.
    Raad eens wie dit boek niet gaat lezen?

    1. Eline @ All The Feels

      Precies dit. Als een persoon het doet is het al erg genoeg, maar van een auteur is het nog erger. Die hebben toch een zekere invloed op mensen, wat hier ontzettend slecht uit kan pakken.

Laat een reactie achter op Valerie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.